ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ରେ ପହିଲି ଭୋଗ*Pahili Bhoga :

ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ରେ ପହିଲି ଭୋଗ*Pahili Bhoga : 

Throughout the year,some ot the other festivity always continues inside Shrimandir.

This also includes different types of special food offerings known as "Dhupas" or "Bhogas".

From Dhanu Sankranti to Makar Sankranti,a special food offering is made to the deities on Ratnasinghasan.This is called Pahili Bhoga.The Pahili Bhoga is served to the deities along with Gopaala Ballabha Bhoga,which is the first food offering made to the deities everyday and is considered as the breakfast of the deities.For Pahili Bhoga,special ritual timings are alloted by the temple administration.

The temple doors open at 2.30am in the midnight.

During this period,after the completion of all rituals including Abakasha as usual,the Anasara Pindi,also known as Ballava Pindi is cleaned.There,the Gopaala Ballava food offerings are served in the holy plates.After that the Palia Pratihari goes to the temple kitchen to call for the Pahili Bhoga to be brought to the Ballava Pindi.The food items are mainly cakes(Peethaa)made of red gram(Beeri) and wheat(Gahama).These are brought to the Ballava Pindi by Mahasuar sevaks and served along with the Gopaala Ballava offerings.

After that,these items are offered to the deities by the Pujapandaa sevak through Pancha Upachara Puja.

In Pahili Bhoga,23 special food offerings are made to the deities.

Some of them are as follows-:

Bada Jhili

Badi

Naadi

Chudaa Bhajaa

Chatu

Badaa

Kakaraa

Taakiri

Gainthaa

Mandaa

Enduri

Chudaa Puaa

Amaalu

Chadheinedaa Gujaa

Darasuaa Badi

Kaanti

Nadu Gajaa

Nali Mugei

Aarisaa

Kantei

A beautiful legend prevails regarding the offering of Pahili Bhoga to the deities.According to historical evidence,the description of Pahili Bhoga can be found in the poems of Bhakta Kabi Maadhavi Daasi of the 16th century.Therefore it us believed that this food offering was started in Shrimandir during the 16th century.

It is believed that Maataa Yashoda used to feed Shri Krishna with varities of snacks before crows wake up  to signify dawn in the month of Pousha.Therefore,Pahili Bhoga is a beautiful and nostalgic representation of the maternal and selfless love that Maa Yashoda had for her son Krishna.

Once Shri Krishna took Baala Gopala(baby) form in Dwarka,remembering his mother's love.Naarada reached Dwarka,and on seeing this form of Shri Krishna,asked him about the mystery behind it.He was instructed by Shri Krishna to reach Gopapura.On reaching,he saw Krishna and Balaraama sitting on the lap of Maa Jashoda and getting fed by her.Pahili Bhoga is conducted in the memory of this scene.

ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ରେ ପହିଲି ଭୋଗ* -

ବିଶ୍ୱ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରରେ ସକଳ ପ୍ରକାର ନୀତି,ପର୍ବ ପର୍ବାଣି,ଉତ୍ସବ ଇତ୍ୟାଦି ବର୍ଷ ର ବିଭିନ୍ନ ସମୟ ରେ ପାଳିତ ହେବା ସଂଗେ ସଂଗେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଭୋଗ ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇ ରତ୍ନସିଂହାସନ ରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ ହୋଇଥାଏ।ପୌରାଣିକ ମତ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ର ଚାରିଧାମ ମଧ୍ୟରୁ 'ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର' ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କର ଭୋଜନ ଧାମ ଭାବରେ ସୁବିଦିତ।ଏହି କ୍ଷେତ୍ର ରେ ଭୋଗ ର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ରହିଛି।ବିଭିନ୍ନ ଯାନିଯାତ୍ରା ରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭୋଗ ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ରହିଛି।ସେଥିପାଇଁ ଯଥାର୍ଥ ରେ କୁହାଯାଇଛି -
'ବଡ଼ ଦେଉଳ ରେ ଲାଗିଛି ନାଟ,
       ନିଇତି ପୁନିଅ ନିଇତି ହାଟ'
ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ସେବା ରେ ଶୃଙ୍ଗାର, ବୀର,ବାତ୍ସଲ୍ୟାଦି ସମସ୍ତ ରସ ର ସେବା ଭାବ ରହିଥାଏ। ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଧନୁ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଠାରୁ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ରସ ଉପାସନା ର କାଳ।
      ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଙ୍କ ମନ୍ଦିରରେ ଧନୁ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଠାରୁ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସକାଳ ର ଗୋପଲବଲ୍ଲଭ ଭୋଗ ସହିତ ' *ପହିଲିଭୋଗ* ' ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ।ଏହି ଦିନ ମାନଙ୍କରେ ରାତ୍ର ଦୁଇଘଡି  ଥାଇ ଦ୍ୱାରଫିଟା,ଆଳତି,ଅବକାଶ ହୁଏ।ତାହା ପରେ ଘୋଡ ଓ ଅଳଙ୍କାର ଲାଗି ହୋଇ ବେଶ ହୋଇଥାଏ।ତତ୍ପରେ ଭିତର ବାହାର ଶୋଧ ହୋଇ ଅଣସରପିଣ୍ଡି ଠାରେ ପରଖମାନଙ୍କରେ ବଲ୍ଲଭ ବଢାଯାଇଥାଏ।ଏହାପରେ ଅହ୍ମୁଣିଆ ପାଣି ପଡିବା ଉତ୍ତାରୁ ପହିଲିଭୋଗ ଛେକ ଆସିବା ପାଇଁ ଭୋଗ ଡାକିଯାଏ।ଏ ଭୋଗ ରେ ବିରି ଓ ଗହମ ରେ ଘୃତପାକ ହୋଇଥିବା ପିଠାମାନ ଅଣାଯାଇ ପଞ୍ଚୋପଚାର ରେ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ।ପହିଲିଭୋଗ ରେ ଲାଗୁଥିବା ପିଠା ଗୁଡିକ ହେଉଛି - ' ବଡ଼ ଝିଲି,ଦରସୁଆ ବଡି,ଦରସୁଆ ଝିଲି,ବଡ଼ ବଡ଼ା, କାକେରି,ସାନ ଅମାଲୁ,ନଳୀ,କାକେରା, ଆରିସା,ମୁଗେଇ,ଏଣ୍ଡୁରି,ନଡୁ,ଗଜା,ଖଇର ଚୁଳ,ମଣ୍ଡା,ଚୁଡା ପୁଆ,ବଡ଼ି,କଣ୍ଟେଇ ପ୍ରଭୃତି।ଶ୍ରୀ ମନ୍ଦିର
ସ୍ୱତ୍ତ୍ୱଲିପି ରେ ଏହାର ପରିମାଣ ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି।ଏ ସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ପାକ କରିବାକୁ ସୁବିଧା ହେବାପାଇଁ ଏହି ଦିନମାନଙ୍କରେ ମଂଗଳଆଳତି ପରେ ହିଁ ରୋଷହୋମ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ।
   ପହିଲିଭୋଗ ଉତ୍ପତ୍ତିର ସମୟ ଓ କାରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳେ।ସ୍କନ୍ଧ ପୁରାଣ ,ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ବପର୍ବାଣି ସମ୍ଵନ୍ଧ ରେ ବିସ୍ତାର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିବା 'ବାମଦେବ ସଂହିତା' ଓ 'ନୀଳାଦ୍ରି ମହୋଦୟ' ରେ ମଧ୍ୟ ପହିଲିଭୋଗ ର କୌଣସି ବିବରଣ ନାହିଁ।ଏଥିରୁ ଅନୁମତି ହୁଏ ଯେ ପହିଲିଭୋଗ ର ପ୍ରଚଳନ ଅର୍ବାଚିନ କାଳ ରେ ହିଁ ହୋଇଛି।କିନ୍ତୁ ଆଲୋଚକ ଶ୍ରୀ ଆଶୁତୋଷ ନାୟକ ଭକ୍ତ କବି ମାଧବୀ ଦାସୀ ଙ୍କ ଧନୁ ମାସ ର ପହିଲିଭୋଗ ବର୍ଣ୍ଣନାତ୍ମକ ଏକ ରଚନା ଉଦ୍ଧାରକରି ଏହି ପହିଲିଭୋଗ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟ ୧୬ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିବାର ପ୍ରତିପାଦନ କରିଛନ୍ତି।ଏଥିରେ ମାତା ଯଶୋଦା ରାତି ନ ପାହୁଣୁ ,କାଉ କା ନକରୁଣୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଲଘୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଭୁଂଯାଇ ଦିଅନ୍ତି।ଅତଏବ ଏହି ଭୋଗ ହେଉଛି ମାତା ଯଶୋଦା ଙ୍କର ପୁତ୍ର ପ୍ରତି ବାତ୍ସଲ୍ୟ ସ୍ନେହ ତଥା ନୈସର୍ଗିକ ପ୍ରେମ ର ନିଦର୍ଶନ ଏବଂ ଏହା ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ରେ ବୋହୁ ପ୍ରାଚୀନ କାଳ ରୁ ପ୍ରଚଳିତ ବୋଲି ଶ୍ରୀ ନାୟକ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଏ ସମ୍ପର୍କୀୟ ପୌରାଣିକ ଆଖ୍ୟାନ କୁ ଅବତାରଣା କରି ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ, ଏକଦା ଦ୍ୱାରକା ରେ ମାତା ଯଶୋଦା ଙ୍କ ସ୍ମୃତି ରେ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହୋଇ ବାଳଗୋପାଳ  ରୂପ ଧାରଣ କରିଥିବାବେଳେ ନାରଦ ସେଠାରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ତାହାର ରହସ୍ୟ ଜିଜ୍ଞାସା କରିଥିଲେ।ଉତ୍ତର ରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ନାରଦ ଗୋପପୁର କୁ ଯାଇ ମା ଯଶୋଦା ଙ୍କ ଦୁଇ କୋଳ ରେ ବଳରାମ ଓ କୃଷ୍ଣ  ଦୁଇ ଭାଇ ଙ୍କୁ ବସି ଆନନ୍ଦ ରେ ନାନା ସୁମିଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଭୋଜନ କରୁଥିବାର ଦେଖିଲେ।ଶ୍ରୀ  ଜଗନ୍ନାଥ ଙ୍କ 'ପହିଲିଭୋଗ' ଏହାର ସ୍ମାରକୀ।ପୌରାଣିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଅନୁଯାୟୀ ଦ୍ୱାପର ଯୁଗ ରେ ଯଶୋଦା ଙ୍କର ପୁତ୍ର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ର ପ୍ରମାଣ ସ୍ୱରୂପ  ରୁକ୍ମଣୀ(ଲଷ୍ମୀ) ଙ୍କ ର ପିତୃ ଗୃହ ଗମନ ହେତୁ ପହିଲିଭୋଗ ର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି।ପୁଣି ଜନଶ୍ରୁତି ଅନୁଯାୟୀ ଲଷ୍ମୀ ଏହି କେତେଦିନ ନିଜ ସ୍ଥାନ ରୁ ଅନ୍ତର ଥାଆନ୍ତି।ଲୋକବିଶ୍ୱାସ ରେ ଲଷ୍ମୀ ଏହି ମାସ ଟି ନିଜର ବାପଘରେ କାଟନ୍ତି।ପୌଷ ମାସ ରେ ବୋହୂ ନିଜର ବାପ ଘରକୁ ଯିବାର ଚଳଣୀ ଓଡ଼ିଆ ଘର ମାନଙ୍କରେ ରହିଛି।ତେଣୁ ମା ବ୍ୟଗ୍ର ହୋଇ ନିଜ ପୁଅଝିଅ ଙ୍କୁ ଶୀତ ରେ ସକାଳଟାରୁ ଗରମ ଗରମ ଖାଦ୍ୟ ଖୁଆଇ ଦିଅନ୍ତି।ଏହି ପହିଲିଭୋଗ ବଢା ଭାତ ର ସ୍ମୃତି କୁ ମନେ ପକାଇଦିଏ।