ନବଗୁଞ୍ଜର

ନବଗୁଞ୍ଜର

ଆମ ପୁରାଣମାନଙ୍କରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅବତାର ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅଛି । ଯେତେବେଳେ ପୃଥିବୀରେ ପାପର ଭାର ବେଶି ହୋଇଯାଏ, ସେତେବେଳେ ଭଗବାନ୍ ବିଷ୍ଣୁ ପୃଥିବୀରେ ନୂଆ ରୂପରେ ଆବିର୍ଭାବ ହୁଅନ୍ତି । ତାହା ତାଙ୍କର ଅବତାର । ଆମ ପୁରାଣରେ ଭଗବାନ୍ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ୧୦ଟି ମୁଖ୍ୟ ଅବତାର ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅଛି । ମାତ୍ର ତାଙ୍କର ୨୪ଟି

ଲୀଳାବତାର ସମ୍ପର୍କରେ ମଧ୍ୟ ପୁରାଣମାନଙ୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖ ମିଳେ । କିନ୍ତୁ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଆହୁରି ଏକ ବିଚିତ୍ର ରୂପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବାର କୌତୁକପୂର୍ଣ୍ଣ ବିବରଣୀ ମିଳେ ଆମ ଓଡ଼ିଆ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ମହାଭାରତରୁ । ଆମେ ସମସ୍ତେ ଜାଣୁ ଯେ, ପାଣ୍ଡବ ପାଞ୍ଚଭାଇଙ୍କ ଭିତରୁ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଲାଖ ବିନ୍ଧି ଦ୍ରୁପଦ ରାଜାଙ୍କ ଝିଅ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କୁ ଜିତିଥିଲେ । ମାତ୍ର ଯେତେବେଳେ ମାଆ କୁନ୍ତୀଙ୍କୁ ସେକଥା କହିବାକୁ ଗଲେ, ସେତେବେଳେ କୁନ୍ତୀ କହିଲେ, ଯାହା ଆଣିଛ ତାହାକୁ ପାଞ୍ଚାଭାଇ ବାଣ୍ଟିନିଅ । ମାତ୍ର ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କୁ ପାଞ୍ଚ ଭାଇଙ୍କ ଭିତରେ ବଣ୍ଟାଯିବ କିପରି? ତେଣୁ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ବିଚାର କରି ସ୍ଥିର ହେଲା ଯେ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କୁ ପାଞ୍ଚଭାଇଯାକ ବିବାହ କରିବେ ।

ମାତ୍ର, ଗୋଟିଏ କନ୍ୟାକୁ ସିନା ଗୋଟିଏ ବର । ଗୋଟିଏ କନ୍ୟାକୁ ପାଞ୍ଚଟି ବର- ଚଳିବେ କିପରି ? ତେଣୁ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ କଥା ହୋଇ ସମସ୍ତେ ସ୍ଥିର କଲେ, ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ ସହିତ ଜଣେ ଥିବାବେଳେ ଆଉ କେହି ସେଠାକୁ ଯିବେ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ ସହିତ କିଏ ଅଛି କି ନାହିଁ ଜାଣିବେ କିପରି । ତେଣୁ କଥା ହେଲା, ଯେ ଭିତରକୁ ଯିବାବେଳେ, ଘରର ଦ୍ୱାର ମୁହଁରେ ତାଙ୍କର ପାଦୁକାଟିକୁ ରଖିଦେଇଯିବେ । ଫଳରେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାଇ ସେତେବେଳେ ଘର ଭିତରକୁ ଯିବେ ନାହିଁ । ଯିଏ ବାରଣ ସତ୍ତ୍ୱେ ଯିବେ, ସେ ବାରବର୍ଷ ବନବାସ କରିବେ ।

କିନ୍ତୁ ଥରେ ଗୋଟିଏ ବିଭ୍ରାଟ ହେଲା । ସେଦିନ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଓ ଦ୍ରୌପଦୀ ଭିତର ଘରେ ଥିଲେ । ଏତିକିବେଳେ ଜଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଆସି ପହଞ୍ଚିଲେ । ସେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କହିଲେ, ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ ଡାକିଦିଅ, ମୁଁ ତାଙ୍କ ସହ କଥା ହେବି । ନ ହେଲେ ରାଗି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଭସ୍ମ କରିଦେବେ ବୋଲି କହିଲେ । ଅତିଥିଜଣକ ଥିଲେ ମଧୁପିଙ୍ଗଳ ବ୍ରାହ୍ମଣ । ସେ ଅଭିଶାପ ଦେଲେ ବଂଶ ଦହନ ହୋଇଯିବ । ତେଣୁ ଅର୍ଜୁନ ଭାବିଲେ, ସତ୍ୟ ରକ୍ଷାକରି ବନବାସ ଯିବେ ପଛେ, ଅନ୍ତଃପୁରକୁ ଯାଇ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ଡାକିବେ । ସେତେବେଳକୁ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଓ ଦ୍ରୌପଦୀ ଅନ୍ତଃପୁରରେ ଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଦ୍ୱାର ମୁହଁରେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କର ପାଦୁକା ନଥିଲା । ତେଣୁ ଭିତରେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଥିବା କଥା ନଜାଣିପାରି ଅର୍ଜୁନ ଅନ୍ତଃପୁରରେ ପଶିଗଲେ ।ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ସେପରି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ । ସେ ସେପରି କାହିଁକି କଲେ ବୋଲି ପଚାରିଲେ । ଅର୍ଜୁନ ତାଙ୍କୁ କହିଲେ, ଜଣେ ମଧୁପିଙ୍ଗଳ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଆସି ଆପଣଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି । ସାକ୍ଷାତ ନ ପାଇଲେ ବ୍ରହ୍ମକୋପରେ ବଂଶ ଦହନ କରି ଦେବେ ବୋଲି କହୁଛନ୍ତି । ତେଣୁ ମୁଁ ବାର ବର୍ଷ ବନବାସ ଯାଏ ପଛେ, ବ୍ରହ୍ମକୋପରୁ

ଆମର ବଂଶ ରକ୍ଷାପାଉ । ସେଥିପାଇଁ ମୁଁ ଅନ୍ତଃପୁରକୁ ଏପରି ଭାବରେ ପଶି ଆସିବା ପାଇଁ ବାଧ୍ୟ ହେଲି ।ଅର୍ଜୁନଙ୍କର କଥାଶୁଣି ଯୁଧିଷ୍ଠିର ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିଲେ । ସାନ ଭାଇ ବାର ବର୍ଷ ବନବାସରେ ଯିବ, କୋଉ ବଡ଼ଭାଇ ବା ବ୍ୟସ୍ତ ନ ହେବ! ନିଜକୁ ଟିକିଏ ସମ୍ଭାଳି ନେଇ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ପଚାରିଲେ, ଦ୍ୱାର ମୁହଁରେ ତ ମୋର ପାଦୁକା ଥିଲା ! ତାହା କ'ଣ ତୁମେ ଦେଖିପାରିଲ ନାହିଁ?

ଅର୍ଜୁନ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ । ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କର ପାଦୁକା ତେବେ ଦ୍ୱାର ମୁହଁରୁ ନେଲା କିଏ?

ପ୍ରକୃତ କଥା ହେଉଛି, ବୈଶ୍ୱାନର ଅଗ୍ନି ଗୋଟିଏ ଶ୍ୱାନ ବେଶରେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କର ପାଦୁକାକୁ ଦ୍ୱାର ମୁହଁରୁ ନେଇଯାଇଥିଲେ । ସେ ନିଜେ ମଧ୍ୟ ମାୟା ବ୍ରାହ୍ମଣ ବେଶରେ ଆସିଥିଲେ । ତେଣୁ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଓ ଅର୍ଜୁନ ଯାଇ ଦେଖନ୍ତି ତ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଜଣକ କୁଆଡେ଼ ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନ ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି ।ମାତ୍ର ବ୍ରାହ୍ମଣ ଜଣକ ସତ ହୁଅନ୍ତୁ କି ମିଛ, ଅର୍ଜୁନ ସର୍ତ୍ତ ଲଙ୍ଘନ କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ବାର ବର୍ଷ ବନବାସରେ ଯିବା କଥା । ତେଣୁ କାଳବିଳମ୍ବ ନ କରି ଅର୍ଜୁନ ବନବାସରେ ଯିବାକୁ ବାହାରିଲେ । ଭାଇ ଯୁଧିଷ୍ଠିର, ପତ୍ନୀ ଦ୍ରୌପଦୀ, ମାଆ କୁନ୍ତୀ- ଯିଏ ଯେତେ ବୁଝାଇଲେ ମଧ୍ୟ କାହା କଥା ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ । ଅଗତ୍ୟା ଦ୍ରୌପଦୀ କହିଲେ, ତୁମେ ଯଦି ବାର ବର୍ଷ ବନବାସରେ ଯିବ, ମୁଁ ମଧ୍ୟ ତୁମ ସହିତ ଯିବି । ମାତ୍ର ଅର୍ଜୁନ ତାଙ୍କୁ ମନା କଲେ । କହିଲେ, ସତ୍ୟ ଯୁଗରେ ଯେତେବେଳେ ନଳ ବନବାସରେ ଗଲେ, ଦମୟନ୍ତୀ ତାଙ୍କ ସାଙ୍ଗେ ବନକୁ ଯାଇଥିଲେ । ତ୍ରେତୟା ଯୁଗରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଯେତେବେଳେ ବନକୁ ଗଲେ, ସୀତା ତାଙ୍କ ସହିତ ବନକୁ ଯାଇଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ସେ ଦୁହେଁ ବିପଦରେ ପଡ଼ିଥିଲେ । ତେଣୁ ତୁମେ ମୋ ସଙ୍ଗେ ବନକୁ ନଯାଇ ରାଜଅନ୍ତଃପୁରରେ ରୁହ ।

ତା’ପରେ ମାଆ କୁନ୍ତୀଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ଶୁଝାଇ, ଭୀଷ୍ମ, ଦ୍ରୋଣ, ବିଦୂର, କର୍ଣ୍ଣ, ଭୁରିଶ୍ରବା ପ୍ରମୁଖଙ୍କ ଠାରୁ ବିଦାୟ ନେଇ ଅର୍ଜୁନ ବନବାସରେ ଚାଲିଗଲେ ।

ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବନବାସର କାରଣ ଜାଣି ସମସ୍ତେ ମନ ଦୁଃଖ କଲେ । ସହଦେବଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, ଏପରି କାହିଁକି ହେଲା? ସହଦେବ ତ ସର୍ବଦର୍ଶୀ । ସେ କହିଲେ- ଅଗ୍ନି ଦେବତା ଛଦ୍ମ ବେଶରେ ଆସି ଏହା କରିଛନ୍ତି । କାରଣ, ଅଗ୍ନିଦେବତା ଏବେ ଲୁଦୁବୁଦୁ ବ୍ୟାଧିରେ ପୀଡ଼ିତ । ସେଥିରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ପାଇଁ ଖାଣ୍ଡବ ବନ ଦହନ ହେବା ଦରକାର ଏବଂ ସେଥିପାଇଁ ଅର୍ଜୁନ ବନବାସରେ ଯିବା ଦରକାର । ସେଥିପାଇଁ ଗତ ତିନିଯୁଗ ଧରି ଅଗ୍ନିଦେବତା ଆଶାୟୀ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ।

ସହଦେବଙ୍କର କଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତେ ବସି ବିଚାର କଲେ । ସ୍ଥିର ହେଲା, ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ବନବାସ ଫଳରେ ଯଦି ଅଗ୍ନିଦେବତା ଲୁଦୁବୁଦୁ ବ୍ୟାଧିରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇପାରିବେ, ତା’ହେଲେ ଅର୍ଜୁନ ବନବାସରେ ଯିବାକୁ କେହି ବାରଣ କରିବା ନାହିଁ । ତେଣୁ ସମସ୍ତଙ୍କଠାରୁ ବିଦାୟ ନେଇ ଅର୍ଜୁନ ବନବାସରେ ଗଲେ । କଣ୍ଠରେ ଗୁଞ୍ଜର ମାଳ, ସର୍ବାଙ୍ଗରେ ଗୋପୀଚନ୍ଦନ ଚିତା, ହାତରେ ଧନୁଶର ଇତ୍ୟାଦି ଧରି କିରାତଟିଏ ପରି ସେ ବନରେ ବୁଲିଲେ । ଏହି ବନବାସ ସମୟର କଥା । ଦିନେ ଶିବପାର୍ବତୀ ତପସ୍ୱୀ-ତପସ୍ୱିନୀ ରୂପରେ ବନବିହାର କରୁଥାଆନ୍ତି । କ୍ଳାନ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିବାରୁ ଶିବ, ପାର୍ବତୀଙ୍କ କୋଳରେ ମୁଣ୍ଡ ରଖି ଶୋଇଲେ । ତାଙ୍କର ଗଣ୍ଡାଟି ପାଖରେ ଥିବା ଜଳାଶୟରୁ ଜଳପାନ କରୁଥାଏ । ଜଳପାନ କରି ଲେଉଟି ଗଲାବେଳେ ଅର୍ଜୁନ ସେହି ବିଚିତ୍ର ଜୀବଟିକୁ ଦେଖି ତାକୁ ତୀର ବିନ୍ଧିଲେ । ତୀରଟି ଗଣ୍ଡାର ବାମ ଅଙ୍ଗରେ ଫୁଟିଗଲା । ସେ ଯାଇ ତପସ୍ୱୀ-ତପସ୍ୱିନୀ ବେଶରେ ଥିବା ଶିବ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ପାଖରେ ପଡ଼ି ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କଲା ।

ତାହା ଦେଖି ପାର୍ବତୀ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ଶିବଙ୍କୁ ନିଦରୁ ଉଠାଇ କହିଲେ, ଆମର ପ୍ରିୟ ଗଣ୍ଡାଟିକୁ କିଏ ମାରିଲା ଯାଇ ଦେଖ । ଶିବ ନିଦରୁ ଉଠି ଗଣ୍ଡାଟିକୁ ମୃତ ଦେଖି କ୍ରୁଦ୍ଧ ହେଲେ । ଅର୍ଜୁନ ତୀର ବିନ୍ଧି ସାରିବା ପରେ ଗଣ୍ଡାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଆସୁ ଆସୁ ତପସ୍ୱୀ ବେଶରେ ଥିବା ଶିବଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ମୁହାମୁହିଁ ହୋଇଗଲା । ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଗଣ୍ଡାଟିର ହତ୍ୟାକାରୀ ବୋଲି ଜାଣି ସେ ଗୋଟିଏ ଗଛର ଡାଳ ଧରି ତାଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ଝପଟି ଆସିଲେ । ତାହା ଦେଖି ଅର୍ଜୁନ ତାଙ୍କୁ ପରିହାସ କରି କହିଲେ, ତୁ ଗୋଟାଏ ଛାର ତପସ୍ୱୀ, ତୁ କ’ଣ ମୋ ସଙ୍ଗେ ଯୁଦ୍ଧ ରିବୁ ! ତୋର ସ୍ତ୍ରୀକୁ ନେଇ ମୋ’ ଆଖି ଆଗରୁ ଚାଲିଯା’ ।

ଅର୍ଜୁନଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଶିବ ଆହୁରି କ୍ରୁଦ୍ଧ ହେଲେ । ତାହା ଦେଖି ଅର୍ଜୁନ ନିଜର ଧନୁକୁ ତାଙ୍କ ଗଳାରେ ପକାଇ ଚକ୍ରି ପରି ଘିରିଘିରି ବୁଲାଇବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଶିବଙ୍କର ନାକ ଓ ପାଟିରୁ ଧାର ଧାର ରକ୍ତ ଝରିବାକୁ ଲାଗିଲା । ତହୁଁ ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ବଳବିକ୍ରମରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ଶିବ କହିଲେ, ମୁଁ ତୁମ ଉପରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ । ଏବେ କି ବର ମାଗିବ ମାଗ ।

ତାଙ୍କର କଥା ଶୁଣି ଅର୍ଜୁନ କହିଲେ, ତୁମେ ଏମିତି କିଏ ଯେ ମତେ ପୁଣି ବର ଦେବ? ତୁମର ସତରେ ଯଦି କିଛି ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତି ଅଛି, ତେବେ ମତେ ତୁମର ସ୍ୱରୂପରେ ଦେଖା ଦିଅ । ଏ ଭିତରେ ପାର୍ବତୀ ଯୋଗ ଶକ୍ତି ବଳରେ ଜାଣିସାରିଥା'ନ୍ତି ଯେ ଏହି କିରାତ କୌଣସି ସାଧାରଣ ଶବର ନୁହେଁ; ସେ ସ୍ୱୟଂ ଅର୍ଜୁନ । ତାହା ଜାଣିବାକ୍ଷଣି ସେ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇ କହିଲେ, ବାପ ଅର୍ଜୁନ, ତୁମର ସୌଭାଗ୍ୟ, ତୁମେ ସ୍ୱୟଂ ବିଶ୍ୱନାଥଙ୍କର ସାକ୍ଷାତ ପାଇଲ ।

ପାର୍ବତୀଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଅର୍ଜୁନ ହଠାତ୍ ସଚେତନ ହୋଇଗଲେ । ଅସ୍ତ୍ର ତ୍ୟାଗ କରି ତପସ୍ୱୀ ବେଶରେ ଥିବା ଶିବଙ୍କୁ ପ୍ରଣିପାତ କଲେ । ସ୍ୱୟଂ ମହାଦେବଙ୍କ ସହିତ ଶତ୍ରୁତା କରିଥିବାରୁ ନିଜକୁ ଧିକ୍କାର ମଧ୍ୟ କଲେ । ତାହା ଦେଖି ପାର୍ବତୀ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କହିଲେ, ଅଯଥା ଚିନ୍ତା କରି ନିଜ ମନକୁ ବିରସ କରୁଛ କାହିଁକି? ଶତ୍ରୁତା ଦ୍ୱାରା ତୁମେ ମହାଦେବଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିଛ । ଏବେ କି ବର ମାଗୁଛ ମାଗ । ମାତ୍ର ଅର୍ଜୁନ କି ବର ମାଗିବେ ତାହା ବୁଝି ନ ପାରିବାରୁ ପାର୍ବତୀ ଚୁପ୍ କରି ତାଙ୍କୁ ପାଶୁପାତ ଅସ୍ତ୍ର ମାଗିବାକୁ କହିଦେଲେ । ସେହି ଅସ୍ତ୍ରରେ ଶିବ ତ୍ରିପୁର ଦହନ କରିଥିଲେ । ସେହିପରି ପାର୍ବତୀ ମଧ୍ୟ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଏକ ବର ଦେବାକୁ ଚାହିଁଲେ । ଅର୍ଜୁନ କି ବର ମାଗିବେ ବୁଝି ନ ପାରିବାରୁ ଶିବ ତାଙ୍କୁ ଚୁପ୍ କରି ଅକ୍ଷୟ ତୂଣୀର ମାଗିବାକୁ କହିଲେ । ସତ୍ୟ ଯୁଗରେ ଦୁର୍ଗା ଅବତାରବେଳେ ସହସ୍ର ଭୁଜରେ ପାଞ୍ଚ ଶହ ଧନୁ ଧରି ସେ ତୀର ବିନ୍ଧିଥିଲେ । ରାତିଦିନ ଯୁଦ୍ଧ ଚାଲିଲେ ବି, ସେ ତୂଣୀରରୁ ତୀର ସରି ନଥିଲା । ସେହି ଅକ୍ଷୟ ତୂଣୀରରେ ସବୁ ଦେବଦେବୀଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ର ରହିଥିଲା । ଏହିପରି ଶିବ ଓ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଠାରୁ ଅର୍ଜୁନ ଅକ୍ଷୟ ତୂଣୀର ଓ ପାଶୁପାତ ଅସ୍ତ୍ର ପାଇଗଲେ । ତାହା ପାଇବା ପରେ ନିର୍ଭୟରେ ସେ ଅରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଦିନ ବିତାଇବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଏଣେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ବନବାସ ବାର୍ତ୍ତା ଶୁଣି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଦ୍ୱାରକାରୁ ଆସି ହସ୍ତିନାରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ।ସେଠାରେ ସହଦେବଙ୍କଠାରୁ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବନବାସର କାରଣ ଜାଣିଲେ । ତା’ପରେ ସହଦେବଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, ଅର୍ଜୁନ ଏବେ ବଣରେ କ’ଣ କରୁଛନ୍ତି ମୋତେ କୁହ । ସହଦେବ ନିଜର ଦିବ୍ୟଶକ୍ତି ବଳରେ ଜଣାଇଲେ ଯେ, ହରଉଦ୍ୟାନ ବନରେ ଶିବଙ୍କୁ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଯୁଦ୍ଧରେ ଜିଣି ଅର୍ଜୁନ ଅକ୍ଷୟ ତୂଣୀର ଓ ପାଶୁପାତ ଅସ୍ତ୍ର ବର ରୂପେ ପାଇଛନ୍ତି । ଏବେ ସେ ନିର୍ଭୟରେ ବନରେ ଘୂରି ବୁଲୁଛନ୍ତି । ଆଜିକୁ ତାଙ୍କର ବନବାସ ଚାରି ବର୍ଷ ଛଅ ମାସ ହେଲା । ସବୁ କଥା ଶୁଣି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପୁଣି ପଚାରିଲେ, କିନ୍ତୁ କାହିଁକି ବୈଶ୍ୱାନର ଏପରି କପଟ କଲେ? ସହଦେବ କହିଲେ, ଶ୍ୱେତରାଜାଙ୍କ ଯଜ୍ଞ ସମୟରେ ଶହେ ବର୍ଷ ଧରି ଏକ ଅଗ୍ନିହୋମ ହୋଇଥିଲା । ସେହି ଅଗ୍ନିହୋମରେ ବହୁ ସହସ୍ର ମହଣ ଘୃତାହୁତି ହେଲା । ବୈଶ୍ୱାନର ଲୋଭରେ ପଡ଼ି ଅନେକ ଘିଅ ଖାଇ ଦେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କୁ ଲୁଦୁବୁଦୁ ବ୍ୟାଧି ହୋଇଛି । ଖାଣ୍ଡବ ବନରେ ହିଁ ସେଥିରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଔଷଧି ରହିଛି । ସେଥିପାଇଁ ଅଗ୍ନିଦେବତା ଇନ୍ଦ୍ରଦେବତାଙ୍କୁ ଖାଣ୍ଡବ ବନରୁ ଔଷଧି ମାଗିଥିଲେ । ମାତ୍ର ଇନ୍ଦ୍ର ତାହା ଦେଲେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଅଗ୍ନିଦେବତା ଏପରି ଚକ୍ରାନ୍ତ କରି ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ବନକୁ ପଠାଇଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବନବାସ ପଛରେ ଥିବା ଏହି କାହାଣୀ ଶୁଣି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଚିନ୍ତିତ ହେଲେ । କହିଲେ, ମୋର ପ୍ରିୟସଖା ଅର୍ଜୁନ ନାହିଁ, ତେଣୁ ମତେ ଏଠାରେ ଭଲ ଲାଗୁନାହିଁ । ମୁଁ ଏବେ ଚାଲିଲି । ଏହା କହି ସେ ଯିବାକୁ ବାହାରିଲେ । ତାହା ଦେଖି ଯୁଧିଷ୍ଠିର ତାଙ୍କୁ କହିଲେ, ଆପଣଙ୍କ ସଖା ଏଠାରେ ନାହିଁ, ତେଣୁ ଆପଣଙ୍କୁ ଏଠାରେ ଭଲ ଲାଗୁ ନାହିଁ । ଆମକୁ ମଧ୍ୟ ଅର୍ଜୁନ ବିନା ଭଲ ଲାଗୁନାହିଁ । ତେଣୁ ଆପଣ ଦ୍ୱାରକା ନ ଯାଇ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଆନ୍ତୁ ଓ ତାଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ଶୁଝାଇ ଏଠାକୁ ନେଇ ଆସନ୍ତୁ । ତା ପରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଯାଇ ଗରୁଡ଼ ପିଠିରେ ବସିଲେ । ସହଦେବଙ୍କ ଠାରୁ ସେ ବୁଝିଲେ ଯେ ଅର୍ଜୁନ ଏବେ ମଣିଭଦ୍ରା ପର୍ବତରେ ଅଛନ୍ତି । ମଣିଭଦ୍ରା ପର୍ବତ ସେଠାରୁ ସତୁରୀ ଯୋଜନ ଦୂର । ସେହି ସତୁରୀ ଯୋଜନ ଦୂରତାକୁ ମାତ୍ର ତିନିଟି ନିଃଶ୍ୱାସରେ ଗରୁଡ଼ ପାରିହୋଇ ଗଲେ । ମଣିଭଦ୍ରାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପୂର୍ବରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭାବିଲେ, ଏତେକାଳ ପରେ ପ୍ରିୟସଖା ଅର୍ଜୁନ ସହିତ ଦେଖାହେବ । ପୁଣି ସେ ବନରେ ଅଛନ୍ତି । ତାଙ୍କୁ କ’ଣ ଏପରି ରାଜକୀୟ ବେଶରେ ଯାଇ ଦେଖା କରିବା ଉଚିତ ହେବ ! ତେଣୁ ମଣିଭଦ୍ରା ପର୍ବତ ଅଳ୍ପ ଦୂରରେ ଅଛି, ଗରୁଡଙ୍କୁ ସେ ଶୂନ୍ୟରେ ଅଟକାଇ ଏକ ଅଭିନବ ବେଶ ଧରିଲେ । ସେହି ବେଶ ଯେପରି ବିଚିତ୍ର, ସେପରି ସୁନ୍ଦର ଓ କୌତୂହଳପୂର୍ଣ୍ଣ । ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଶରୀରରେ ନଅଟି ଶରୀରର ସମାହାର ଘଟିଥିଲା । କୁକ୍କୁଟର ମୁଣ୍ଡ, ବୃଷଭର ଚୂଳ, ମୟୂରର କଣ୍ଠ ସହିତ ଲାଞ୍ଜ ରୂପେ ଏକ ସର୍ପ ଶୋଭା ପାଉଥିଲା । ଅଣ୍ଟାଟି ଥିଲା ସିଂହର । ଚାରିପାଦରୁ ତିନିଟି ପାଦ ଥିଲା ବାଘ, ହାତୀ ଓ ଘୋଡାଙ୍କର ଏବଂ ଆଗ ପାଦଟି ଥିଲା ମନୁଷ୍ୟର ହାତ । ସେହି ହାତରେ ଏକ ପଦ୍ମଫୁଲ ଶୋଭା ପାଉଥିଲା ।

ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସ ତାଙ୍କ ମହାଭାରତର ମଧ୍ୟପର୍ବରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଏହି ଅଦ୍ଭୁତ ନବଗୁଞ୍ଜର ରୂପର ସୁନ୍ଦର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସେ କହିଛନ୍ତି

"ଶୁଣ ହୋ ବଇବସୁତ ମନୁ ବଦୟନ୍ତି ଅଗସ୍ତି

ୟେକଇ ଶରୀରେ ଦେବ ଧଇଲେ ନବମୂର୍ତ୍ତି ।🌹

କୁକୁଡ଼ାର ମୁଣ୍ଡ ଗୋଟି ଅତୀଅ ସୁନ୍ଦର ଦିଶଇ

ବୃଷଭର ଚୂଳ ଯେ ମୟୂରର କଣ୍ଠ ବିରାଜଇ ।🌹

ଅହିବର ପୁଚ୍ଛା ମଝା ସିଂଘକଟି ପ୍ରାୟେ

ବ୍ୟାଘ୍ରର ଚରଣ ଗୋଟି ଅତୀଅ ଶୋଭା ପାୟେ ।🌹

ତୁରଙ୍ଗ ଚରଣେ ଯେ ଦିଶଇ ସୁନ୍ଦର

ଆବର ପାଦ ଗୋଟି ଅଟଇ କରିବର ।🌹

ଆଗ ପାଦ ଗୋଟିକ ମନୁଷ୍ୟର କର ଯେ ଅଟଇ

ସେ କରେ ପଦ୍ମ‌ପୁଷ୍ୟ ଗୋଟିୟେକ ଘେନିଲେ ଭାବଗ୍ରାହୀ ।🌹

ସେହି ନବଗୁଞ୍ଜର ବେଶରେ ଅର୍ଜୁନ ରହୁଥିବା ମଣିଭଦ୍ରା ପର୍ବତ ସନ୍ନିକଟରେ ସେ ଆବିର୍ଭୂତ ହେଲେ । ସେତେବେଳକୁ ଅର୍ଜୁନ ମଣିଭଦ୍ରା ପର୍ବତର ଏକ ମର୍କତ ଶିଳା ଉପରେ ବସି ଧନୁର ଗୁଣକୁ ମାଜୁଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ‘ନବଗୁଞ୍ଜର’ ବେଶରେ ଯାଇ ତାଙ୍କ ଆଗରେ ଡିଆଁ କୁଦା କଲେ । ଅର୍ଜୁନ ଏପରି ଏକ ବିଚିତ୍ର ଜୀବ ଦେଖି ମୁଗ୍ଧ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଚକିତ ମଧ୍ୟ ହେଲେ । ଭାବିଲେ, ଆଗରୁ ଏତେ ଅରଣ୍ୟ ଦେଖିଛି, କାହିଁ କେଉଁଠି ହେଲେ ତ ଏପରି ଜୀବ ଦେଖି ନାହିଁ ! ପରକ୍ଷଣରେ ତାଙ୍କ ମନକୁ ଆସିଲା, ନା, ଏ ଅସାଧାରଣ ଜୀବ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଏକ ମାୟାରୂପ । ସେ ଜାଣିପାରିଲେ ଯେ, ଏ ନିଶ୍ଚୟ ସ୍ୱୟଂ ଭଗବାନ । ତେଣୁ ସେହି ନବଗୁଞ୍ଜରଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରି ସେ ସ୍ତୁତି କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । କହିଲେ, ‘ତୁମେ ଅବ୍ୟୟ, ଅକ୍ଷୟ । ତୁମେ ନିରାକାର ଅଥଚ ଯେକୌଣସି ସାକାର ରୂପ ଧାରଣ କରିପାର । ତୁମେ ଅନାଦି ଅବତାର, ବାଞ୍ଛା କଳ୍ପତରୁ । ସ୍ୱୟଂ ତ୍ରିଲୋଚନ ମଧ୍ୟ ଦିନେ ତୁମ ମାୟାରେ ଭୁଲିଥିଲେ । ମୁଁ ତ ଛାର ମନୁଷ୍ୟ ! ଏଣୁ ମାୟାରୂପ ଛାଡ଼ି ନିଜ ରୂପରେ ପ୍ରକଟ ହୁଅନ୍ତୁ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ଏହି ସ୍ତୁତି ଫଳରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମାୟା ନବଗୁଞ୍ଜର ରୂପ ଛାଡ଼ି ନିଜ ରୂପରେ ପ୍ରକଟ ହେଲେ । ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ନିଜର ପ୍ରିୟସଖା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଦେଖି ଆନନ୍ଦିତ ହେଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ତାଙ୍କର କୁଶଳ ଜିଜ୍ଞାସା କରି କହିଲେ, ଅନେକ ଦିନ ତ ବନବାସ କଲଣି, ଏବେ ଚାଲ ହସ୍ତିନାକୁ । ତୁମ ବିନା ହସ୍ତିନାପୁର ଶୂନ୍ୟ ଶୂନ୍ୟ ଲାଗୁଛି । ମାତ୍ର ଅର୍ଜୁନ କହିଲେ, ମୁଁ ସତ୍ୟ ଲଂଘନ କରିପାରିବି ନାହିଁ । ମୋର ବନବାସକୁ ଏବେ ମାତ୍ର ଚାରି ବର୍ଷ ଛଅ ମାସ ତେର ଦିନ ହେଲା । ଆଉ ସାତ ବର୍ଷ ପାଞ୍ଚ ମାସ ସତର ଦିନ ହେଲେ ବାରବର୍ଷ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ । ତା’ପରେ ଯାଇ ମୁଁ ହସ୍ତିନାପୁରକୁ ଫେରିବି ।

ଅର୍ଜୁନଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ମନଦୁଃଖ ହେଲା । ମାତ୍ର ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା ଦେଖି ସେ ଆନନ୍ଦିତ ହେଲେ । ଅର୍ଜୁନ କହିଲେ, ତୁମର ନବଗୁଞ୍ଜର ରୂପ ମୋତେ ମୁଗ୍ଧ କରିଛି । ଏପରି ରୂପରେ ମୋ ପାଖକୁ ଆସି ତୁମେ ତୁମର ମହାନତା ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛ । ତା’ ସହିତ, ସୃଷ୍ଟିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବଜନ୍ତୁ ଓ ମନୁଷ୍ୟ ପରସ୍ପର ସହିତ ମିଳିମିଶି କିରି ରହିବେ, ସେ ଭାବଟି ମଧ୍ୟ ତା’ ଭିତରେ ଅଛି । ଏଣୁ ଏଣିକି ତୁମର ଏହି ନବଗୁଞ୍ଜର ରୂପ, ଅପୂର୍ବ ସହାବସ୍ଥାନ ଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ହିଁ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପୂଜିତ ହେବ ।🌹

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ🙏🙏🙏